…ABŞ prezidenti Donald Tramp İrana hücumda İsraili dəstəkləmək üçün Amerika qoşunlarını yerləşdirməyi nəzərdən keçirir, çünki onun regionda təsiri açıq şəkildə məhdud olduğundan, Çinin bununla bağlı edə biləcəyi çox az şey var.
SİA-nın xarici qaynaqlardan əldə etdiyi məlumata görə, bunu “The New York Times” yazır.
Çinin nəzarətsiz münaqişədən itirəcəyi çox şey var. O, ABŞ sanksiyalarından yan keçmək üçün gizli tanker donanmalarından istifadə edərək, İranın demək olar ki, bütün neft ixracatını endirimlə alır. Və onun gəmiləri Fars körfəzindən əlavə neft nəql etmək üçün Hörmüz boğazından təhlükəsiz keçiddən asılıdır.
Daha yüksək enerji qiymətləri ləng iqtisadiyyatını geri qaytarmağa çalışan Pekin üçün başqa bir böyük başağrı olacaq.
İran enerjidən başqa, Çinə öz maraqlarını irəli sürmək və ABŞ-a qarşı çıxmaq üçün Yaxın Şərqdə mühüm dayaq təmin edir.
…Ancaq bu strateji maraqlara baxmayaraq, Tramp administrasiyası üzərində az təsirə malik olan Çin çətin ki, İranın hərbi müdafiəsinə gəlsin, xüsusən də Birləşmiş Ştatlar müharibəyə müdaxilə edərsə..?
Vaşinqtondakı American Enterprise İnstitutunun baş elmi işçisi Zak Kuperə görə, “…reallıq odur ki, onların İran obyektlərini qorumaq üçün Çin qoşunlarını yerləşdirmək imkanları yoxdur”.
Onlar çox sakit şəkildə bəzi maddi dəstək, bəzi ritorik dəstək və bəlkə də bir qədər humanitar yardım göstərməyi üstün tutacaqlar.
…Eyni zamanda, məqalədə vurğulanır ki, Birləşmiş Ştatlar Yaxın Şərqdə uzun sürən müharibəyə cəlb olunarsa və bu, Amerika qoşunlarını, gəmilərini və digər hərbi resurslarını Asiyadan uzaqlaşdıra bilərsə, Çin də bundan faydalana bilər.
…Trampın İrana zərbə endirmək qərarı öz geosiyasi strategiyasını formalaşdıra bilən Pekinə dərs olacaq. Çin Trampın xarici siyasətə yanaşmasını və onun güc tətbiq etmək istəyini anlamağa çalışacaq.
Nəticə Pekinin Çinin Tayvanı işğal etmək qərarına gəlsə, ABŞ-ın Tayvanı müdafiə edib-etməyəcəyi ilə bağlı qiymətləndirməsinə təsir edə bilər..?
“The New York Times”-ın yazdığı kimi, Çinin səssiz reaksiyası Rusiyanı xatırladır. Məsələ bundadır ki, indi Kreml də Ukraynadakı müharibə üçün Tehrandan çox ehtiyac duyulan hərbi yardım almasına baxmayaraq, indi İrana, sadəcə olaraq, dəstək bəyanatları ilə kifayətlənir.
…Reaksiya ABŞ-ın dominantlıq etdiyi dünya nizamına qarşı ortaq müxalifəti ətrafında diplomatik və hərbi baxımdan yaxınlaşan Çin, Rusiya, İran və Şimali Koreya dördlüyünün birliyi ilə bağlı suallar doğurur..?
Əli Babayev
