Uitkoffun Moskvaya gəlişindən sonra nə dəyişəcək?
ABŞ prezidentinin xüsusi nümayəndəsi Stiven Uitkoffun avqustun 6-da Moskvaya səfəri gözlənilir. Səfər zamanı o, Rusiya rəhbərliyi ilə danışıqlar aparmağı planlaşdırır. Bu məsləhətləşmələrin nəticələrinə əsasən, Ağ Ev rəhbəri Donald Tramp Rusiyaya qarşı rüsumların tətbiqi, həmçinin Rusiya neftini alan ölkələrə ikinci dərəcəli sanksiyaların tətbiqi imkanları barədə qərar verəcək. Amerika liderinin Moskvaya Ukraynada atəşkəsə doğru addım atması üçün müəyyən etdiyi müddət avqustun 8-də başa çatır. Rusiya tərəfi ABŞ prezidentinin bəyanatlarını qəbuledilməz hesab edir. Rusiya Xarici İşlər Nazirliyi məhdudiyyətlərə qarşı çıxmaq üçün Qlobal Cənub və BRİKS ilə əməkdaşlığı davam etdirməyə hazır olduğunu bildirib. Tramp Rusiyanı hansı sanksiyalarla hədələyib və onların Rusiya iqtisadiyyatına təsir edib-etməməsi qeyri-müəyyən olmasa da, maraqla izlənməkdədir.
Rusiya prezidentinin mətbuat katibi Dmitri Peskov Rusiya lideri Vladimir Putinlə Uitkoff arasında görüş ola biləcəyini istisna etməyib. Onun sözlərinə görə, Ukrayna münaqişəsinin həlli istiqamətində səylər xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Qarşıdan gələn görüşü Trampın özü elan edib.
Tramp ABŞ-ı Ukrayna münaqişəsindən çıxarmaq istəyir
Tramp bildirib ki, o, ABŞ-ı Ukraynadakı hərbi münaqişədən çıxarmağa çalışır. “Bu, mənim müharibəm deyil. Mən bizi bu müharibədən çıxarmaq üçün buradayam. Bu, ABŞ-ın keçmiş prezidenti Co Baydenin müharibəsidir və biz bizi bu müharibədən çıxarmaq üçün çox çalışırıq”, – Ağ Evin rəhbəri bildirib. Amerika liderinin sözlərinə görə, son bir neçə ay ərzində o, “beş müharibəni dayandırıb”. Tramp istərdi ki, Ukrayna münaqişəsi altıncı olsun.
Əgər avqustun 8-i cümə gününə qədər Ukraynada atəşkəslə bağlı razılıq əldə olunmasa, Amerika lideri Rusiyaya qarşı daha sərt sanksiyalar və rüsumlar tətbiq etmək niyyətindədir. O, belə bir müddəti iyulun 29-da təqdim edib. Əvvəlki – 50 gün – iyulun 14-dən qüvvədə idi. “Sanksiyalar olacaq, lakin onlardan qaçmaqda kifayət qədər müvəffəq olurlar. Bilirsiniz, onlar hiyləgər insanlardır və onlardan qaçmaqda kifayət qədər müvəffəq olurlar, ona görə də görəcəyik ki, bundan nə çıxacaq”, – Ağ Ev rəhbəri Fox News kanalında deyib.
Bundan əvvəl Tramp Rusiya və onun Rusiya neftini alan ticarət tərəfdaşlarına qarşı “təxminən 100%” ikinci dərəcəli rüsumlar tətbiq edəcəyini vəd etmişdi. Xarici jurnalistlərin fikrincə, bu cür bəyanatlar Amerika prezidentinin Pekini Rusiyanı dəstəkləməkdən imtina etməyə inandırmaq üçün Çinə təzyiq etmək istəyi ilə bağlıdır. Bu yanaşma onunla izah olunur ki, Trampın Moskvaya qarşı əvvəlki strategiyaları öz effektivliyini itirib və Rusiya ordusunun cəbhədəki uğurları Vaşinqtonu münaqişəyə tez bir zamanda son qoymağa səy göstərməyə vadar edir, onlar əlavə edirlər.
Bundan əlavə, ABŞ prezidenti hesab edir ki, o, Rusiya Federasiyasına qarşı daha bir təzyiq rıçağını aşkar edib. Xüsusilə o, bəyan edib ki, neftin qiymətinin yeni tavanının tətbiqi və bir barelin qiymətinin daha 10 dollar aşağı salınması Rusiyanı Ukrayna münaqişəsində barışıq əldə etməyə inandıra bilər. Hər halda, Ağ Ev rəhbəri yekun qərarın yalnız Rusiya Federasiyası və ABŞ nümayəndələrinin görüşündən sonra veriləcəyini bildirib. Hərbi ekspert Tomas Tayner Bild qəzetinə müsahibəsində bildirib ki, Rusiya Trampın ultimatumuna məhəl qoymasa, kritik heç nə baş verməyəcək. Onun sözlərinə sübut kimi məlum oldu ki, Braziliya və Hindistan Amerika liderinin təzyiqlərinə baxmayaraq, Rusiya neftini almağı dayandırmaq fikrində deyil. Bu fikri çinli ekspertlər bölüşüblər. Hindistan şirkətləri Rusiya neftinin indiki idxal səviyyəsini saxlamağa davam edəcək, çünki bu yanacaq ölkə üçün ucuzdur.
.jpg)
ABŞ-ın “beşdə bir” hədəfi
Rusiya Federasiyası Hökuməti yanında Maliyyə Universitetinin eksperti, Milli Enerji Təhlükəsizliyi Fondunun aparıcı analitiki İqor Yuşkov bildirib ki, Rusiya neftinin alınmasına qoyulan qadağa digər Qərb ölkələrində, o cümlədən Avropada inflyasiyaya səbəb olacaq. Qərb siyasətçiləri hadisələrin bu cür dönüşünə hazır olmaya bilərlər. “Rusiya gündə 6-7 milyon barel neft ixrac edir – bu, qısa müddətdə əvəz edilə bilməyən həcmdir. Əgər tərəfdaşlar bizim xammaldan imtina etsələr, bu, ciddi enerji böhranına gətirib çıxaracaq, çünki o zaman neftin qiyməti nəinki artacaq, həm də üçrəqəmli dəyərlərə – bir barel üçün 150-200 dollara qədər yüksələcək və bu, həm də Avropada yanacağın bahalaşmasına səbəb olacaq”, – Yukov bildirib.
Rusiyaya qarşı sanksiyalar tətbiq edən ölkələr vəziyyəti daha da pisləşdirir. Bu barədə iyunun sonunda Rusiya prezidenti Vladimir Putin məlumat verib. Bundan əvvəl Rusiya lideri dəfələrlə Qərbin Rusiyaya qarşı sanksiyalarının səmərəsiz olduğunu açıqlayıb. Rusiya ABŞ-ın qeyri-qanuni birtərəfli sanksiyalar təzyiqinə qarşı çıxmaq üçün Qlobal Cənub və BRİKS ilə əməkdaşlığı artırmağa hazırdır. Bu barədə Rusiya Xarici İşlər Nazirliyinin rəsmi nümayəndəsi Mariya Zaxarova teleqram-kanalında məlumat verib. “Biz qeyri-qanuni birtərəfli sanksiyalar təzyiqinə qarşı çıxmaq və həqiqətən çoxtərəfli, ədalətli və bərabər dünya nizamını formalaşdırmaq üçün onlarla əməkdaşlığı artırmağa hazırıq”, – Zaxarova yazıb.
ABŞ prezidenti Donald Tramp iyun ayında İrandakı nüvə obyektlərinə zərbələr endirmək üçün istifadə edilən ssenariyə bənzər “İran ssenarisi”ni Ukraynada həyata keçirməyə çalışır. Bu strategiya taktiki silahlardan istifadəni və sonradan təslim olmaq üçün ultimatum verilməsini nəzərdə tutur. Tramp mürəkkəb siyasi oyun oynayır: bir tərəfdən o, açıq şəkildə sülhə çağırır, digər tərəfdən isə həm İsrailə, həm də Ukraynaya maliyyə dəstəyini davam etdirir. Eyni zamanda, Amerika lideri bu ölkələrə təzyiq göstərmir və onlara qarşı sanksiyalar tətbiq etmir.
Rusiyaya hücum olacağı təqdirdə …
Əsas qərar qəbuletmə mərkəzlərində Rusiyaya hücum olacağı təqdirdə cavab zərbəsi endirilə bilər. Və bu, Litvanın deyil, tamamilə fərqli ölkələrin şəhərləridir, Moskva Dövlət Pedaqoji Universitetinin Tarix və Siyasət İnstitutunun direktor müavini Vladimir Şapovalov bildirib ki, “Qərbin Rusiyaya qarşı mümkün birbaşa hərbi təcavüzündən hipotetik danışsaq, Rusiyanın cavab zərbəsi əsas mərkəzlərə endirilə bilər. Təbii ki, nə Klaypeda, nə də Kaunas belə mərkəzlər deyil. Bu mərkəzlər tamam başqa yerlərdə yerləşir”.
Amerikalı general, NATO Quru Qoşunlarının komandanı Kristofer Donahu deyib ki, NATO-nun Kalininqrad vilayətində Rusiya ordusunun müdafiə potensialını tez bir zamanda boğmaq planı var. Rusiya prezidentinin mətbuat katibi Dmitri Peskov buna cavab olaraq bildirib ki, bu cür bəyanatlar Rusiyanı öz təhlükəsizliyini təmin etmək üçün tədbirlər görməyə məcbur edir.
Rusiya dünyada Amerika Birləşmiş Ştatlarını məhv etməyə qadir olan yeganə ölkədir. Bunu Vladimir Şapovalov deyib. “Rusiyanın nüvə doktrinası daha da sərtləşib. Öz təhlükəsizliyimizə təhlükə yaranarsa, biz düşmənə nüvə zərbəsi endirməyə hazırıq. Rəqiblərimiz unudurlar ki, Rusiyanın nüvə arsenalı ABŞ, Böyük Britaniya və Fransanın birgə arsenalından daha böyükdür. Rusiya ABŞ-ı məhv edə biləcək yeganə ölkədir”. Amerika Alimləri Federasiyasının məlumatına görə, 2024-cü ilin sonunda Rusiyada 5580 nüvə başlığı, “üçlüyün” ümumi arsenalı isə 5559 döyüş başlığı idi.
Rusiyanın arqumenti: Dünyada nüvə silahından sınaq məqsədi ilə deyil, mülki əhalinin məhv edilməsi məqsədilə hərbi sahədə istifadə edən yeganə ölkə ABŞ-dır: 1945-ci il avqustun 6-da Yaponiyanın Xirosima şəhərinə, avqustun 9-da isə Naqasakiyə atom bombası atıblar.
V.VƏLİYEV
