Həftəsonu ABŞ-da Azərbaycan və Ermənistan arasında bağlanmış sülh sazişi Atlantik okeanının hər iki tərəfində mətbuatın geniş analizləri ilə insanlara çatdırılıb. Şərhçilər Donald Trampın danışıqlarda aktiv rolunu və Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin və Baş nazir Nikol Paşinyanın məsələyə isti yanaşmasını xüsusi olaraq qeyd ediblər. Eyni zamanda Rusiyanın nizamlanma prosesində zəifləyən rolunu vurğulayırlar.
The New York Times (Nyu York, ABŞ)
Ermənistan və Azərbaycan liderləri Ağ Evdə sülh sazişi imzalayıblar
Ermənistan və Azərbaycan liderləri cümə günü Ağ Evdə onların uzun sürən və tez-tez qanlı münaqişəsini həllə yaxınlaşdıracaq, həmçinin prezident Trampa qeyri-adi tanınma forması təqdim edəcək birgə bəyannamə imzalayıblar. “Öncə Amerika” platformasında çalışan və ABŞ-ın xaricə müdaxiləsindən qaçan bir prezident kimi cənab Tramp Ukrayna və Qəzzada sona çatacağını vəd etdiyi münaqişələr davam edərkən belə özünü qlobal sülhməramlı kimi göstərməyə çalışdı. Nobel Sülh Mükafatı üçün açıq iddiada Tramp Kamboca və Tailand arasında sülhün əldə olunmasına, İsrail və İran arasında hərbi münaqişənin həllinə və Hindistan və Pakistan arasında gərginliyin aradan qaldırılmasına kömək edib. Birləşmiş Ştatlar Ruanda ilə Konqo Demokratik Respublikası arasında müvəqqəti sülh sazişinin imzalanmasına da kömək edib. “Mən altı müharibəni dayandırdım”, deyən cənab Trump: “Mən ayda orta hesabla bir müharibəni sülhlə tamamlayıram”.
Washington Post (Vaşinqton, ABŞ)
Tramp Ermənistan-Azərbaycan sülh prosesinə rəhbərlik edir, Rusiyanı bir kənara qoyur
Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevlə Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan arasında Kremldə deyil, Ağ Evdə keçirilən tarixi görüş Rusiyanın keçmiş Sovet İttifaqında təsirinin kəskin şəkildə azalmasına nəzarət edən Rusiya prezidenti Vladimir Putinə açıq-aşkar qınaq rolunu oynayıb. Bu, Trampın danışıqlar aparan şəxs kimi reputasiyasını daha yüksəklərə daşımaq məqsədilə son aylarda başlatdığı qlobal sülhməramlı təşəbbüsdür. O, Nobel Sülh Mükafatını qazanmaq istəyini açıq şəkildə müzakirə edərək münaqişələri həll etmək üçün telefon zəngləri və şəxsən liderlərlə danışıqlar aparıb, bəzən təzyiq göstərib.
Daily Sabah (İstanbul, Türkiyə)
ABŞ-ın vasitəçiliyi ilə Azərbaycan-Ermənistan razılaşması və yaranan geosiyasi tarazlıq
Vaşinqtonun regionda uzun müddət fəaliyyətsiz qaldıqdan sonra birdən-birə Qafqazda əsas oyunçu kimi meydana çıxması onun daxili və xarici siyasətinin dinamikası ilə birbaşa bağlıdır. Hegemonun regional münaqişələrə marağı həmişə təsvir olunduğu kimi xeyirxah və sülhpərvər deyil. ABŞ-ın Qafqazda sülhməramlı kimi qəfil mövqe tutmasının birinci səbəbi Trampın seçki kampaniyasının əsas elementi olan “müharibələri bitirəcək prezident” imicini möhkəmləndirmək istəyidir. İkinci səbəb geosiyasi tarazlığın dəyişməsidir. Tramp ABŞ-ı Rusiyanın regionda çoxəsrlik təsirini zəiflətməyə kömək edəcək bir vəziyyətə salmağa çalışır. Eyni zamanda, bu məsələ həm də ənənəvi rəqibi olan Çinlə rəqabət şəraitində mühüm əhəmiyyət kəsb edir.
The Economist (London, Böyük Britaniya)
Donald Tramp Qafqazda sülh planına vasitəçilik edir
Əliyev və Paşinyan Donald Trampı Nobel Sülh Mükafatına namizəd göstərəcəklərini vəd ediblər. Razılaşma həm münaqişəyə çoxdan müdaxilə edən Rusiyanın, həm də İranın mövqelərini zəiflədəcək. Bu, rəsmi sülh müqaviləsi deyil. Lakin bu, daha ciddi məqsədə – dünyanın ən həlledilməz münaqişələrindən birinə son qoymaq və regional gərginliyi yumşaltmaq, o cümlədən Ermənistanın Azərbaycanın müttəfiqi olan Türkiyə ilə münasibətlərini normallaşdırmaq üçün yol açır. Bütün bunların nəticədə baş verib-verməyəcəyi həm Amerika diplomatiyası, həm də Ermənistan və Azərbaycanın özləri üçün sınaq olacaq.
The Guardian (London, Böyük Britaniya)
Amerikanın Azərbaycan və Ermənistanla razılaşmasından İran və Rusiya uduzacaq
Ermənistanla İranın şimalı arasındakı sərhəddən keçən dəhlizə nəzarət iki ölkə arasında sülh sazişinin əldə olunmasına ən ciddi maneəyə çevrilib. Müqavilə həm də Rusiyanın regionda zəifləmiş təsirinə zərbə vurur, çünki Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan əsasən xristian ölkəsini Qərblə və nəhayət, Aİ ilə eyniləşdirir. Ermənistanda hələ də hərbi bazası olan Rusiya, qismən Ukraynadakı vəziyyətlə məşğul olduğu üçün Trampın təşəbbüsünə müqavimət göstərə bilmir.
İran International (London, Böyük Britaniya)
İran “Rusiya ilə və ya Rusiyasız” dəhlizi bağlamağa söz verdi
İranın ali liderinin baş müşaviri Əli Əkbər Vilayəti şənbə günü deyib ki, İran hətta Moskvanın köməyi olmadan da Cənubi Qafqazda ABŞ-ın dəstəklədiyi tranzit dəhlizinin yaradılmasını dayandıracaq, çünki bu, regional təhlükəsizliyi təhdid edəcək və geosiyasi xəritəni dəyişəcək. “Cənab Tramp Qafqazı 99 il müddətinə icarəyə götürə biləcəyi daşınmaz əmlak hesab edir”, – Vilayəti deyib…
“Bu dəhliz Trampın muzdluları üçün qapıya çevrilməyəcək – onların qəbiristanlığına çevriləcək”, – o, dəhliz ideyasını “mümkünsüz” və Ermənistanın ərazi bütövlüyünə xələl gətirməyə yönəlmiş “siyasi xəyanət” kimi rədd edərək deyib. O, İranın sərhədləri dəyişdirəcəyinə, Ermənistanı parçalayacağına və İranın özünün regionlara çıxışını məhdudlaşdıracağına inanaraq, “Zəngəzur dəhlizi” adlanan dəhlizin “həmişə əleyhinə olduğunu” vurğulayıb. Vilayəti bildirib ki, Türkiyə və Azərbaycan daha əvvəl bu planı irəli sürdükdə İran onun qarşısını almağa hazır olduğunu nümayiş etdirmək üçün şimal-qərb sərhədində bir neçə hərbi təlim keçirib.
V.VƏLİYEV
