…Tikinti bazarında canlanma qısamüddətli oldu.
SİA-nın rus saytlarından əldə etdiyi məlumata görə, “Dom.rf” məlumatlarına görə, avqust ayında iki aylıq artımdan sonra yeni layihələrin işə salınması yenidən azalıb.
Ay ərzində 3,4 milyon kvadratmetr tikintiyə başlanılıb – iyul ayı ilə müqayisədə 100 min, cəmi səkkiz ayda isə 24,6 milyon kvadratmetr, bu da bir il əvvəlkindən 19 faiz azdır.
İyul artımından sonra, 2024-cü ilin iyul ayına nisbətən 9 faiz daha çox layihələrin icrasına başlanıldığı zaman, avqustda illik ifadədə işə salınma nisbəti yenidən mənfi oldu (-18 faiz), dövlət şirkəti bildirir.
…İlin əvvəlindən 58 rayonda tikinti aktivliyində azalma qeydə alınıb.
Eyni zamanda, onlarda vəziyyət kökündən fərqlidir: Moskvada, Moskva vilayətində və Krasnodar bölgəsində tikinti həcminə görə ən böyük 10 ölkədən bu il işə salınmalar 31-39 faiz azalıb, Sankt-Peterburq və Leninqrad vilayətində isə 40-48 faiz artıb.
Mərkəzi Bankdan bildiriblər ki, bu, layihə kreditləri üzrə mövcud dərəcələr və mənzilə tələbat nəzərə alınmaqla gözlənilir.
İlk yeddi ayda (avqust ayının nəticələri hələ yekunlaşdırılmayıb) 12,2 milyon kvadratmetr və ya yeni tikililərdə 258 min mənzil satılıb – bir il əvvəlkindən 23-24 faiz azdır.
Gəlir də azalıb – 13 faiz, yəni 2,4 trilyon rubl.
Artan faiz dərəcələri və 2024-cü ilin iyul ayından ünvansız güzəştli ipoteka kreditlərinin ləğvi səbəbindən tələb azalıb. Bazar ipotekaları əlçatmaz olub və ümumi emissiyalar 2024-cü ilin birinci yarısı ilə müqayisədə demək olar ki, yarıya qədər azalıb.
İnşaatçılar bunu “Dom.rf”-in 1,2 milyon rubl dəyərində qiymətləndirdiyi hissə-hissə satışlar hesabına kompensasiya etməyə çalışırlar.
Bu səbəbdən kreditlərin eskrou hesablarındakı vəsaitlərlə əhatə dairəsi azalıb və orta layihənin maliyyələşdirmə dərəcəsi 10 faizi ötüb. Mərkəzi Bank hesab edir ki, nəticədə tərtibatçıların və bankların layihələrin həyata keçirilməsinə yanaşması daha balanslı olub.
Tələbin azalması təkcə yeni layihələrin başlamasını deyil, həm də tikilməkdə olanların istifadəyə verilməsini ləngidir. Tərtibatçılar layihələri başa çatdırmağa tələsmirlər: Mərkəzi Bankın qeyd etdiyi kimi, tikinti müddətləri artır.
Eyni zamanda, istismara verilməsi buraxılışlardan xeyli az azalıb (ilin birinci yarısında təxminən 5 faiz).
Başlanğıcların istismara verilməsini aşması səbəbindən tikilməkdə olan layihələrin sahəsi (115,7 milyon kv.m) 2024-cü ilin oktyabr-noyabr aylarında tarixi maksimuma qayıdıb.
Bunu Mərkəzi Bank qeyd edir.
Satılmayan sahə də artıb və davam edir. Belə davam edərsə, orta aylıq satış həcmləri ikinci rüblə müqayisə oluna bilər, sərgilənən ərazi (satışların açıq olduğu) təxminən 2,5 il ərzində satıla bilər.
Mərkəzi Bank hesablayıb: “Bu, tarixi maksimumdur (müqayisə üçün: 2024-cü ilin ikinci yarısında – 2,1-2,3 il), lakin hələ ki, artıq stoklanma göstərilmir”.
“Dom.rf” qeyd edib ki, tikilməkdə olan bütün mənzilləri, o cümlədən satışları hələ açılmamış mənzilləri götürsək, onun iyul ayına qədər həyata keçirilmə müddəti bir il əvvəlki 2,1 ildən 3,7 ilə qədər artıb, bu, “çox ehtiyatların yığılması riskindən xəbər verir”.
Satışların azalması nəticəsində tikilməkdə olan mənzil portfelinin satılan və tikintiyə hazır olma nisbəti il ərzində 88-dən 71 faizə düşüb. Əvvəllər dövlət şirkətinin analitikləri 70-85 faiz səviyyəsini normal adlandırırdılar.
Əli Babayev
