ABŞ‑da ana südünün satışı son vaxtlar maraqlı bir trendə çevrilib — bəzi analıq dövründə olduğu kimi əlavə südü olan analar onu sataraq aylıq yüzlərlə, hətta minlərlə dollar qazana bilirlər.
SİA mövzu ilə bağlı araşdırma aparıb.
Nə baş verir?
Yan gəlir mənbəyi: Məsələn, bir ana Facebook və digər platformalarda südünü satışa çıxararaq ayda 1 000 dollaradək gəlir əldə etdiyini bildirir .
Alıcılar kimlərdir? Adətən süd almaq istəyənlər arasında:
– O rəqəmsal adları (adoptiv valideynlər),
– Süd istehsal edə bilməyən analar,
– Bədən tərbiyəsi ilə məşğul olan bədən inkişaf etdirənlər (bodybuilder’lar),
– Və digər insanlar var.
Qiymətlər: Qiymətlər 0.50‑1.50 dollar/unsiya arasında dəyişir. Bəzən başqa qaynaqlarda 4‑5 dollar/unsiyaya qədər göstərilir.
Hüquqi və tibbi rəylər
Qanuni vəziyyət: Ana südünü satmaq ABŞ-da qadağan deyil — federal səviyyədə şəkililə qadağan olunmasa da, tənzimləmələr yoxdur. Dövlətlər səviyyəsində vəziyyət qarışıqdır: bəziləri lisenziyalı süd banklarına qoyulur, bəziləri isə heç bir çərçivədə deyil.
FDA tövsiyəsi: Qida məhsulu kimi qarşılanır və FDA alıcı ilə satıcı arasındakı birbaşa satışlara qarşı ehtiyatla yanaşır, potensial təhlükələr səbəbilə məsləhət görür .
Təhlükələr:
Rəsmən aşkarlanmış tədqiqatlar göstərir ki, onlayn satılan süd nümunələrinin 10‑11%-i inək südü, su və ya başqa qarışıqlarla hazırlanmış ola bilər.
Kanalarda da müxtəlif infeksiyalara yoluxma riski var (məsələn, hepatit, HIV, bakteriyal infeksiyalar)  .
Etik və sosial‑iqtisadi narahatlıqlar: Bu ticarətin aşağı gəlirli anaları sözdə “istismar” edəcəyi, sosio‑etik bərabərsizliyi dərinləşdirə bilər.
Tövsiyə: Uşaqlar üçün südə ehtiyac varsa, HMBANA‑nın lisenziyalı süd bankları — skrianq, pasterizasiyadan keçmiş, risk azaldılmış variantlar təklif edir .
Təhlükəsizliyə ciddi önəm verənlər üçün bunlar daha etibarlı seçimdir.
Ümumilikdə, ABŞ‑da ana südünün satışı real və genişlənən bir trenddir. Lakin səhiyyə və hüquq tərəfdən risklər ciddi müzakirə mövzusudur. Satıcı və ya alıcısınızsa — xüsusilə həkim və hüquq müşaviri ilə məsləhətləşmək doğru addım olardı.
Dünyada ana südünün satışı və ya kommersiyalaşması ABŞ‑dan başqa da bir sıra ölkələrdə — fərqli formalarda və şərtlərlə — müşahidə edilir:
Qlobal tendensiyalar və tapıntılar
Şiddətli kommersiya forması: Hindistan, Kamboca, İngiltərə və ABŞ daxil olmaqla bir çox ölkədə “ana südü şirkətləri” formalaşmağa başlayıb — südü toplayıb, işləyərək fərdi alıcılara, hətta “sağlamlıq əlavəsi” kimi bazara təqdim edirlər  .
Kambocada çıxış: O ölkədən ABŞ‑a süd ixrac edən şirkətlərə qarşı etirazlar nəticəsində Kamboca hökuməti bu cür əməliyyatlara qadağa qoyub .
İngiltərə nümunəsi: Orada südü — altı 50 ml şüşə üçün təxminən 45 funt sterlinqə — işləyib satan kommersiya obyektləri fəaliyyət göstərir  .
Çində erotik xidmətlər: Bəzi rekreasiya müəssisələrində — məsələn, Pekində restoran səviyyəsində — süd əsaslı yeməklər və ya canlı içmə görüşləri (“wet nursing”) təklif olunur; bu, daha çox erotik kontekstdə olur və hüquq orqanları tərəfindən dayandırılıb .
Reddit hesablarında tövsiyə: Avstraliyada ana südünün satılması qanunsuzdur, bağışa icazə verilir, lakin pul qarşılığında bu əməliyyatlar mümkün deyil.
Qeyri-kommersiya və yardım təşəbbüsləri
Uganda (Kampala): ATTA Breastmilk Community adlı könüllü donor şəbəkəsi yaranıb — daha çox icbasız kömək məqsədilə ana südü toplayır və həkim nəzarəti altında riskli doğulan uşaqlara yardım edirlər.
Dünya üzrə süd bankları: İnsan südü bankları (Human Milk Banks) çoxsaylı ölkələrdə fəaliyyət göstərir. Məsələn, Braziliya (217 bank), Avropa (28 ölkədə 223 bank), Hindistan, Nigeriya, Sinqapur, Avstraliya və digər ölkələrdə müxtəlif proqramlar mövcuddur.
Pakistanda etirazlar: Karachi-də yeni açılan süd bankı (cüzamlı və ya erkən doğulmuş körpələr üçün nəzərdə tutulmuş) din alimlərinin etirazları səbəbilə açılmadan bağlanıb.
Ayşən Vəli
