“Qəbələdə keçirilən Türk Dövlətləri Təşkilatının Dövlət Başçıları Şurasının 12-ci Zirvə Görüşündə Prezident İlham Əliyevin çıxışı həm məzmun, həm ton, həm də siyasi istiqamət baxımından strateji əhəmiyyət daşıyırdı. Dövlət başçısının nitqi təkcə cari məsələlərin müzakirəsi deyildi – bu çıxış Türk dünyasının gələcək siyasi arxitekturasının ideoloji xəritəsini təqdim etdi. Dövlət rəhbəri cənab İlham Əliyev açıq şəkildə bəyan etdi ki, Türk dövlətləri artıq regional güc mərkəzi olmaqdan çıxaraq qlobal güc balansının real iştirakçısına çevrilmək mərhələsinə qədəm qoyur”.Bu sözləri SİA-ya açıqlamasında politoloq Tural İsmayılov deyib.
O bildirib ki, Prezidentin ritorikasında “vahid güc mərkəzi” anlayışı xüsusi yer tuturdu – bu, sadəcə siyasi çağırış deyil, həm də tarixi zərurətin ifadəsi idi: “İlham Əliyev vurğuladı ki, türk dünyası yalnız ortaq tarix və mədəniyyətlə deyil, həm də ortaq siyasi maraqlarla birləşməlidir. O, TDT-nin fəaliyyətinin mədəni-humanitar müstəvidən çıxıb, iqtisadi, təhlükəsizlik və texnoloji əməkdaşlıq müstəvisinə keçməli olduğunu qeyd etdi.
Xüsusilə hərbi təlimlərin keçirilməsi ilə bağlı Prezidentin çağırışı diqqətəlayiq idi. Bu, Türk dövlətləri arasında praktiki təhlükəsizlik inteqrasiyasının zəruriliyinə işarə idi. Prezident İlham Əliyev bildirdi ki, regionda geosiyasi risklər artdığı bir dövrdə, Türk dövlətlərinin öz müdafiə qabiliyyətini gücləndirməsi artıq lüks deyil, strateji zərurətdir.
O, həmçinin iqtisadi inteqrasiyanın sürətləndirilməsini, nəqliyyat-logistika layihələrinin (xüsusilə Zəngəzur dəhlizinin və Orta Dəhlizin) TDT-nin əsas dayağına çevrilməsini təklif etdi. Bu, Azərbaycan üçün təkcə iqtisadi deyil, həm də siyasi baxımdan Türk dünyasının qovuşduğu strateji mərkəz rolunu möhkəmləndirir.
Prezidentin çıxışında ən mühüm ideoloji xətt – suverenlik, milli kimlik və müstəqil qərarvermə idi. İlham Əliyev vurğuladı ki, Türk dövlətləri heç bir xarici gücün diktəsi altında birləşməməli, öz maraqlarına əsaslanan yeni nizam qurmalıdırlar. Bu, həm də Qərb və Şərq arasında balans siyasətinin Türk formatında ifadəsi idi.
Nitqin məğzində Azərbaycanın liderlik mövqeyi açıq şəkildə hiss olunurdu. İlham Əliyev Qəbələ Zirvəsini sadəcə bir görüş deyil, Türk həmrəyliyinin yeni mərhələsinin başlanğıcı kimi təqdim etdi. O, bir növ “Türk dünyasının siyasi manifestini” səsləndirdi – burada həm milli güc, həm qlobal iddia, həm də strateji uzaqgörənlik var idi.
Nəticə etibarilə, İlham Əliyevin Qəbələ çıxışı Türk Dövlətləri Təşkilatının gələcək kursunu müəyyənləşdirdi: iqtisadi müstəqillik, hərbi əməkdaşlıq, vahid diplomatik səs və ideoloji həmrəylik. Bu çıxışla Prezident bir daha göstərdi ki, Azərbaycan təkcə coğrafi mərkəz deyil – Türk dünyasının siyasi ağırlıq mərkəzidir”.
