…SİA-nın ötən gün də yazdığı kimi, Rusiyanın “Qazprom” şirkəti 60 milyard kubmetr qaz toplayıb və indi onunla nə edəcəyini bilmir.
…Optimist ssenariyə görə, neftin qiymətinin düşməsi səbəbindən Rusiya büdcəsi 2,6 trilyon rubl itirəcək.
….May ayında avtomobil istehsalı ötən ilin may ayı ilə müqayisədə 27 faiz azalıb.
SİA-nın əldə etdiyi məlumata görə, “Planbmedia.io” yazır ki, Rusiya iqtisadiyyatı bütün sektorlarda iflasa uğrayır, ona görə də harada daha pis olduğunu dərhal söyləmək elə də asan deyil, yəni çətindir.
Gərək ki, yadınıza gələr,.. o, təkcə Rusiyanın qüruru və milli sərvəti deyildi. Rusiyanın Qərbi diz çökdürmək niyyətində olduğu silahı idi “Qazprom”.
Güman edilirdi ki, Rusiya qazından asılı olan Avropa Rusiyadan qaz almasa uzağı iki-üç günə dönub öləcək.
Amma Avropa donmadı, əksinə indi “Qazprom”un özü “donur”, yox ey, hələlik qazını qoymağa yer tapmır…donmaq məsələsi isə sonralıqdır…
Reuters yazır ki, bu ilin əvvəlində “Qazprom” 60 milyard kubmetr qaz ehtiyatı toplayıb. Bu, bütün Belarusun bir ildə istehlak etdiyindən üç dəfədən çox çoxdur. Yəni, hətta bütün əlavə qazı Lukaşenkoya pulsuz vermək belə həll yolu deyil.
…Amma etiraf edilməlidir ki, bu tamamilə sağlam fikirdir.
Amma yenə də amma..?
…O vaxt “Sibirin gücü” qaz kəmərini çəkməklə ruslar qazı Çinə satmağı planlaşdırırdılar. Məlum oldu ki, Çinin o qədər də əlavə Rusiya qazına ehtiyacı yoxdur. Hətta Çin razılaşsa belə, qaz satışından əldə olunan gəlir onun nəqli xərclərini ödəməyəcək.
Hələ yanvar ayında Putin İrana 55 milyard kubmetr qaz satmağı planlaşdırdığını demişdi. Həmin vaxt da plan şübhəli idi. İranın öz qazı kifayət qədərdir.
…Həddindən artıq qazdan istifadənin variantlarından biri kömür sənayesini ucuz elektrik enerjisi ilə dəstəkləməkdir. Bunun üçün isə kömür mədənlərinin yaxınlığında yeni elektrik stansiyaları tikilməlidir.
Yəni daha çox xərcləmək. Bəlkə də kömürçülərə pul vermək daha asan olardı. Və hətta daha ucuz. Ancaq rus kömürçülərinə pul lazımdır. Bu ilin birinci rübündə kömür şirkətlərinin itkiləri 80 milyard rus rublu təşkil edib. Sənaye hər ay təxminən bir milyard rubl itirirdi. Hazırda şirkətlərin 62 faizi gəlirsizdir, 30-u isə iflas riski altındadır.
Bütün bunlar isə birbaşa müharibənin nəticəsidir.
Sanksiyalar ucbatından Avropa bazarını itirən Rusiya kömürçüləri bunu Çinlilərlə kompensasiya edə bilməyiblər. Son bir il ərzində qlobal qiymətlərin 20 faiz azalması fonunda Çinə tədarük 27 faiz azalıb.
…Ən çox təsirlənənlər sıralamasında birinci yerlər uğrunda kömür mədənçiləri ilə rəqabət aparacaq bəzi insanlar var. May ayında keçən ilin may ayı ilə müqayisədə Rusiyada ərzaq istehsalı demək olar ki, 3 faiz azalıb. Taxta istehsalı 7 faiz, mebel istehsalı 14 faiz azalıb.
Rus istehsalçıları ənənəvi olaraq hər şeyi Çinli rəqiblər və yüksək bank dərəcələri ilə günahlandırırlar. Amma birdən məlum oldu ki, rus bankirləri üçün də işlər yaxşı getmir. Sberbank-ın baş direktoru German Gref bu yaxınlarda etiraf etdiyi kimi, bütün proqnozlar reallıqla müqayisədə çox optimist çıxdı.
…Bloomberg yazır ki, bir sıra bankirlərin fikrincə, Rusiya 12 ay ərzində tam miqyaslı bank böhranı gözləyir. Korporativ və pərakəndə müştərilər yüksək faiz dərəcələri səbəbindən kreditlərini ödəyə bilmirlər. Lakin rəsmi statistika real vəziyyəti əks etdirmir. Banklar borcları problemli kimi təsnifləşdirmədən ödənişləri sadəcə olaraq təxirə salırlar. 2022-ci ildən bəri korporativ borclar 65 faiz artıb. İyunun 1-nə ümumi borc 86 trilyon rus rublu olub.
Məbləğin demək olar ki, yarısı Rusiyanın ən böyük 78 şirkətinin payına düşür. Hər altıncı şirkət faiz ödəmək üçün vergidən əvvəlki mənfəətinin üçdə birini ödəyir. Rusiya şirkətlərinin 8 faizi isə faizləri ödəyə biləcək qədər qazanc əldə etmir.
…Yadınızda olar, Sankt-Peterburqda keçirilən forumda Putin Rusiya iqtisadiyyatının hamıdan çox yaşayacağı ilə öyündü və dərhal müharibəyə ayrılan xərcləri azaltmağa başlayacağına söz verdi.
…Və İsrailin İranla müharibəsi Rusiya hakimiyyəti üçün tam məyusluqla nəticələndi. Baxmayaraq ki, başlayanda neftin qiyməti ilə birlikdə Rusiya rəsmiləri də canlanmışdı. Ancaq sevinc qısa sürdü. Barışıq elanından sonra qiymət müharibədən əvvəlki səviyyəyə qayıtdı, bəzi yerlərdə hətta aşağı düşdü.
Hazırda Brent 68 dollar/barelə, Rusiya nefti isə 50 dollara doğru gedir.
Nəzərə alsaq ki, Maliyyə Nazirliyinin pessimist ssenarisi bunun 56-ya başa gələcəyini göstərirdi. Bu ssenari əsasında Maliyyə Nazirliyi neft və qaz gəlirləri üzrə gözləntilərini 2,6 trilyon Rusiya rubluna qədər azaldıb və büdcə kəsiri proqnozunu eyni məbləğdə artırıb.
Hazırkı proqnoz 3,8 trilyon rubl təşkil edir. Üstəlik, iyunun 1-də real kəsir artıq 3,4 trilyon idi. Rusiya əlavə gəlir gözləmir. Proqnozları yerinə yetirmək üçün çox, çox az xərcləməliyik. Lakin Rusiya hakimiyyəti daha az xərcləyə bilmir. Ona görə də biz ancaq əvvəlcədən topladığımız ehtiyatlara ümid edə bilərik. Amma əslində onlardan o qədər də çoxu qalmayıb…
Əli Babayev
